ریش را بتراشیم یا نتراشیم؟!

از جمله مسائل و احکام الهی که متأسفانه امروزه در اثر ناآگاهی مسلمین اهتمام کمتری بدان می شود «حفظ محاسن و جلوگیری از ریش تراشی» در مردان است. بسیار دیده می شود که مسلمانان بدون توجه به این حکم شرعی که «تراشیدن ریش حرام می باشد.» اقدام به این عمل می نمایند و به صورت علنی این مظهر شرعی را زیر سؤال می برند. تا آنجا که این موضوع حتی در میان کارگزاران صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز گاهی به وضوح دیده می شود!! در این نوشتار به بررسی احکام شرعی درباره این موضوع می پردازیم.

ریش شما محاسن شماست!
به ریش، محاسن هم گفته می شود و آن به معنای نیکویی ها و جمع حُسن است. علت این مسأله و وجه تسمیه محاسن نامیدن ریش به خاطر آن است که ریش عضوی زیبا از اعضای بدن انسان است که بر جمال و زیبایی او می افزاید همان طوری که لباس برای انسان و مو و پشم در حیوانات و پر در پرندگان باعث زیبایی آنهاست. خداوند متعال در آیه 26 از سوره مبارکه اعراف می فرمایند: یا بنی ادمَ قَد انزلنا علیکُم لباساً یُّواری سَواتِکُم و ریشاً؛ ای فرزندان آدم ما لباسی که ستر عورت شما کند و جامه های زیبا و نرم که با آن تن را بیارائید برای شما فرستادیم.» همچنین در آیه 5 از سوره مبارکه نحل می فرمایند: و الأنعامَ خلقَها لکم فیها دفءٌ و منافع؛ و چهارپایان را برای انتفاع شما نوع بشر خلق کرد تا به موی و پشم آنها دفع سردی کنید و...

علاوه بر این بر اساس روایات اسلامی فواید بسیار دیگری برای موی سر و ریش در مردان شمرده است که برخی از آنها را ذکر می نماییم.

 
نعمت و لباس خداوند
رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «الشَّعرُ الحَسَنُ مِن کِسوةِ الله فأذکرُوه؛ مو و ریش زیبا لباسی است که خداوند داده است. بنابراین آن را گرامی بدارید.» بر این اساس کسی که ریش خود را می تراشد و اثری از آن باقی نمی گذارد و با دست خودش، خود را از لباس خدا محروم کرده است و ترجیح داده است عریان و بدون لباس، آن هم لباسی که منسوب به خداوند است، باشد!!
با این همه فواید مادی و معنوی که ریش داشتن و شانه زدن آن دارد واقعاً حیف است که مردان مسلمان، خود را از آن محروم کنند. بعلاوه در برخی از روایات از رسول اکرم (ص) توصیه های جدی در داشتن ریش شده است تا جایی که کسی که این عمل را ترک کند از خود ندانسته اند!


سبب برآورده شدن حاجت
امام صادق(علیه السلام) در تفسیر آیه 31 سوره اعراف که می فرماید: زینت خودتان را در هنگام مسجد رفتن همراه داشته باشید؛ یا بنی ادم خُذوا زینتکم عند کلّ مسجدٍ، فرمودند: المَشطُ فإنَّ المَشطَ یُحَسِّنَ الشَّعرَ یُنجِزَ الحاجَة؛ شانه کردن، مو و ریش را زیبا می نماید و باعث برآورده شدن حاجت می گردد.

بنابراین باید مو و ریش را تاحدی نگه داشت که بتوان آنها را شانه زد و تراشیدن ریش به گونه ای که چیزی از آن باقی نماند محروم کردن خود از برآورده شدن حاجت است!!

 

مانع وبا و دورکننده غم
همچنین امام صادق(علیه السلام) در ادامه همان روایت فرمودند: فإنّه یذهَبُ بالهَمِّ و الوَبا؛ شانه کردن موی سر و ریش غم و غصه و وبا را از بین می برد. بیماری مهلکی چون وبا و نیز غم و اندوه و افسردگی که از جمله بیماری های روحی است با شانه زدن موی سر و ریش می تواند دور شود. باورتان می شود شانه زدن ریش این همه فایده داشته باشد؟! دورکننده بیماری های جسمی و روحی!


جلوگیری از درد دندان
امام صادق(علیه السلام) در روایتی دیگر فرمودند: مُشطُ اللَّحیةِ یَشُدُّ الأخراسِ؛ شانه کردن ریش، دندان ها را محکم می سازد. قابل توجه کلیه آقایان محترمی که تمایل دارند تا سنین بالا دندان هایشان سِفت سفت بچسبد به لثه هایشان و فارغ از هزینه های دندانپزشکی! دندان های خودشان را داشته باشند! ریش هایتان را شانه بزنید! البته اگر نتراشیده ایدشان!!

 

دورکننده فقر و درد
امام صادق(علیه السلام) همچنین فرموده اند: المَشطُ یَنفی الفقرَ و یَذهَبُ بالدّاء؛ شانه کردن موی سر و ریش سبب از بین رفتن فقر و درد می گردد. شاید براساس این روایت شریف بتوان گفت در روزگار ما سبب زیاد شدن فقر و درد یکی هم همین باشد که مردان این عصر ریش ندارند که بخواهند آن را شانه بزنند و از فقر و درد دور بمانند!! والله اعلم!
علت این مسأله و وجه تسمیه محاسن نامیدن ریش به خاطر آن است که ریش عضوی زیبا از اعضای بدن انسان است که بر جمال و زیبایی او می افزاید همان طوری که لباس برای انسان و مو و پشم در حیوانات و پر در پرندگان باعث زیبایی آنهاست

منشأ برکت
رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله) از دیگر فواید ریش داشتن و شانه زدن آن را افزایش رزق و روزی و برکت در زندگی دانسته اند و فرمودند: ... و انَّه یَزیدُ فی الرّزق؛ شانه زدن ریش ها و رزق و روزی را زیاد می گرداند.

با این همه فواید مادی و معنوی که ریش داشتن و شانه زدن آن دارد واقعاً حیف است که مردان مسلمان خود را از آن محروم کنند. به علاوه در برخی از روایات از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) توصیه های جدی در داشتن ریش شده است تا جایی که کسی که این عمل را ترک کند از خود ندانسته اند!

 

بی ریش ها از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نیستند!
از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) نقل است که فرمودند: حَفّوا الشَوارِبَ و اعفُوا اللُحی و لاتَشَبَّهوا بالیهود؛ سبیل هایتان را کوتاه نمایید و محاسن و ریش های خود را بلند کنید و خود را شبیه یهودیان نکنید!

همچنین آن حضرت فرمودند: إنّ المَجوسَ جَزّوا لُحاهُم و وَفّرُوا شَوارِبَهُم و إنّا نحنُ بَخِرُّ الشَّوارِبَ و نَعفی اللُحی و هی الفطرةُ؛ مجوسیان ریش های خود را می تراشند و سبیل ها را بلند نگه می دارند ولی ما مسلمین عکس آنها سبیل های خود را کوتاه و محاسن را بلند نگه می داریم و ریش داشتن و کوتاه کردن سبیل مطابق فطرت انسانی است.

و نیز از آن حضرت نقل است که فرمودند: لیس مِنّا مَن تَشَبَّه بِغَیرِنا؛ کسی که خود را شبیه غیرمسلمانان درآورد از ما نیست. همچنین در جای دیگری فرمودند: لیس مِنّا مَن عَمِلَ بِسُنَّةِ غیرِنا؛ مسلمان واقعی نیست کسی که به دستور و آداب و رسوم بیگانه عمل نماید.

از کنار هم قراردادن این روایات معلوم می شود که تراشیدن ریش از جمله کارهایی است که یهودیان و مجوسیان انجام می داده اند و این کار با سنت رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) منافات دارد و پیامبر(صلی الله علیه و آله) کسانی را که خود را مثل بیگانگان از یهود و مجوس در می آورند از خود نمی داند و نمی توان گفت آنها مسلمان واقعی هستند!!

بی ریش ها دشمن خدایند!
امام صادق(علیه السلام) فرمودند: اِنّه اَوحی الله إلی نبیٍّ مِن أنبیائه قل للمؤمنین: لاتلبِسوا لباسَ اَعدائی و لاتطعِموا مَطاعِمَ أعدایی و لاتَسلُکوا مَسالِکَ اَعدائی فتکونوا أعدائی کما هم أعدائی؛ خداوند به یکی از پیامبران وحی کرد که به مؤمنان بگو در لباس، خوراک و آداب و رسوم دشمنان خدا را سرمشق قرار ندهید که اگر چنین کنید شما هم مثل آنان دشمنان خدا محسوب می گردید! تراشیدن ریش از جمله مصادیقی است که سبب تشبّه انسان به غیرمسلمانان و دشمنان خدا می شود!

نوشته رادفر - گروه دین و اندیشه تبیان